Stel u bent een ondernemer – laat ons zeggen een bakker – die mijmert over zijn of haar nakend pensioen en wiens kinderen bovendien staan te popelen – de kans is niet zo groot maar toch – om de zaak over te nemen. Wel, goed nieuws, de Vlaamse Codex Fiscaliteit biedt sinds jaar en dag een fiscaal gunstig duwtje in de rug voor wie zijn of haar familiale vennootschap aan de volgende generatie wenst over te dragen: mits het naleven van bepaalde voorwaarden kan er geschonken worden aan 0% schenkbelasting, het zal u wellicht als muziek in de oren klinken.
Maar stel nu dat u enkele appartementen op het verdiep boven uw bakkerij – die u destijds bij de aankoop van het gebouw noodgedwongen mee diende aan te kopen – verhuurt en er door diezelfde appartementen relatief gezien “veel” vastgoed op de balans van de bakkersvennootschap komt te staan, dan had u tot voor kort brute pech.
Dat “privé”-vastgoed was immers een doorn in het oog van de Vlaamse Belastingdienst, die vereiste dat wanneer bepaalde boekhoudkundige parameters werden overschreden (lees: er sprake was van een “teveel” aan vastgoed en “te weinig” personeel), moest aangetoond worden dat al het onroerend goed werd gebruikt voor de activiteit van de vennootschap. Kon dit niet aangetoond worden, dan was er dus niet voldaan aan de voorwaarden van het gunstregime en diende de volle pot (zijnde al naargelang het geval 3% of 7%) aan schenkbelasting op de volledige waarde van de geschonken aandelen betaald te worden. Voor vennootschappen was het gunstregime dus een alles-of-niets-verhaal. Anders was de situatie voor de bakker twee straten verderop, die zich in identiek dezelfde situatie bevond, maar die zijn bakkerij niet uitbaatte in vennootschap maar in een eenmanszaak. Die kon wél genieten van het gunsttarief, zij het enkel voor de beroepsmatige activa.
Welnu, in een soortgelijke casus – zij het dat het daar niet ging over een bakker maar wel over een beenhouwer en niet over schenkbelasting, maar wel een (quasi-identieke) regeling in de erfbelasting – kreeg de Vlaamse Belastingdienst tweemaal het deksel op de neus.
Een eerste maal voor het Hof van Beroep te Gent, dat oordeelde dat de Vlaamse Belastingdienst voorwaarden toevoegde die niet in de wet stonden. Nergens zal u in de Vlaamse Codex Fiscaliteit immers lezen dat álle activa nuttig moeten zijn voor de economische activiteit. Een tweede maal voor het Grondwettelijk Hof, die het voorgaande bevestigde en die bovendien ook concludeerde dat het onderscheid tussen een vennootschap en eenmanszaak (lees: het alles-of-niets versus pro rata) het gelijkheidsbeginsel niet schendt, en het bijgevolg perfect mogelijk is dat in ons voorbeeld, de bakkersvennootschap volledig onder toepassing valt van het gunstregime (mét inbegrip van het privévastgoed), daar waar de bakkerseenmanszaak er slechts ten belope van het beroepsmatig gedeelte van zal kunnen genieten.
Tot voor kort was het onzeker hoe de Vlaamse Belastingdienst met deze rechtspraak zou omspringen: noodgedwongen hun standpunt bijstellen of volharden in de boosheid? De praktijk leert dat de Vlaamse Belastingdienst hun strenge zienswijze intussen heeft laten varen en zich coulanter opstelt. Privévastgoed in een familiale vennootschap hoeft bijgevolg niet langer een beletsel te zijn voor de toepassing van het gunsttarief.
Het feit dat onroerende goederen in vennootschappen fiscaal gunstig kunnen worden overgedragen, blijft de (politieke) gemoederen evenwel verhitten. Er mag dus verwacht worden dat er mogelijks nog wetgevende initiatieven zullen volgen. U kan dus beter snel schakelen en zorgen dat uw broodje gebakken is voor de wet gewijzigd wordt…