Skip to main content
Tax

Hoe berekent u het rendement van een obligatie?

By 1 februari 2023No Comments

Investeren in een groeibedrijf, het loont de moeite

Obligaties winnen opnieuw aan populariteit als belegging. Door de forse rentestijging van de voorbije maanden leveren nieuwe uitgiftes al snel een brutorente op tussen de 2,5% en 4%. Op de secundaire markt, de plaats waar reeds uitgegeven obligaties dagelijks worden verhandeld, zijn er heel wat kwaliteitsvolle obligaties te vinden met een rendement van meer dan 3,50% bruto, ook al bedraagt de couponrente vaak minder dan 2,50%. Maar hoe berekent u nu precies het effectieve rendement van een obligatie?

In eerste instantie moet u als belegger kijken naar de coupon van de obligatie zoals die door de emittent (uitgevende vennootschap of overheid) wordt vastgelegd. Deze kan vast of variabel zijn en in één of meerdere keren per jaar worden uitbetaald. Het uiteindelijke rendement zal daarnaast afhangen van de uitgifte boven of onder de nominale waarde en de munt indien ze in vreemde valuta is uitgegeven. Verkoopt u de obligatie vóór haar vervaldag, dan zal de eventuele gewijzigde kredietwaardigheid van de emittent en de gewijzigde rente op de internationale markten een bijkomende rol spelen.

Coupon(rente)
De couponrente is de basis bij de beoordeling van uw rendement en is de rente die periodiek wordt uitbetaald over de volledige looptijd van een obligatie. De rentevoet is afhankelijk van welke partij de obligatie uitgeeft en de risico’s die eraan verbonden zijn.
Deze risico’s hebben hoofdzakelijk betrekking op de kredietwaardigheid van de uitgever en de kans dat deze vóór de vervaldag in betalingsproblemen komt en het uitstaande kapitaal niet of niet tijdig kan terugbetalen. Dit risico wordt meestal uitgedrukt in een rating dewelke wordt afgeleverd door een ratingbureau waarvan de namen Moody’s, Fitch, Standard & Poors,…. u wellicht bekend in de oren klinken. Zij gebruiken hiertoe een schaal van AAA (uitstekende kwaliteit) over AA, A, BBB, BB, tot C (slechte kwaliteit, kans op faillissement is reëel) of een afgeleide versie daarvan. Verlies ook het munt- en renterisico niet uit het oog. Deze schommelen immers doorheen de tijd en kunnen op middellange en lange termijn een aanzienlijke impact hebben op uw uiteindelijke rendement. Bij overheidsobligaties komt ook nog het landenrisico om de hoek kijken. Beleggers in Argentijnse obligaties kunnen hier ongetwijfeld over meespreken …

Voorbeeld
Jan koopt een obligatie met een nominale waarde van € 1.000,00 die hem gedurende 5 jaar een jaarlijkse vaste brutocoupon van 4% oplevert. Jan zal jaarlijks een brutocoupon kunnen innen van € 40,00 (€ 1.000,00 x 4%). De couponrente bedraagt aldus 4%.

Actuarieel rendement
Wanneer u een obligatie aankoopt aan nominale waarde, dan is het effectieve of actuarieel rendement gelijk aan de couponrente. Maar meestal worden obligaties boven of onder hun nominale waarde uitgegeven. In het vakjargon spreken we dan over een uitgifte “boven pari” of “onder pari”.
Bij de berekening van het actuarieel rendement zal rekening moeten worden gehouden met de prijs waaraan u als belegger de obligatie hebt aangekocht en met het feit dat ze zal worden terugbetaald aan (in principe) nominale waarde op vervaldag. Het uiteindelijke rendement zal dus hoger of lager liggen dan de couponrente.

Voorbeeld
Gwendolina koopt een obligatie van € 1.000,00 die haar gedurende 5 jaar een jaarlijkse vaste brutocoupon van 4% zal opleveren. De uitgifte gebeurt onder pari aan de prijs van € 950,00. Onze dame in kwestie zal jaarlijks een brutocoupon kunnen innen van € 40,00 (€ 1.000,00 x 4%). De couponrente bedraagt aldus 4%. Maar op vervaldag zal Gwendolina € 1.000,00 ontvangen of m.a.w. € 50,00 meer dan zij er initieel voor heeft betaald.

Het brutorendement zal in bovenstaand voorbeeld aldus 5,16% bedragen, veel hoger dan de couponrente. In Excel kan u het effectieve rendement heel eenvoudig berekenen via de financiële formule RENDEMENT.

hoe-berekent-u-het-rendement-van-een-obligatie-accountants-warfid-waregem

Aan- of verkoop op de secundaire markt
U gaat op dezelfde manier tewerk wanneer u een obligatie aankoopt op de secundaire markt via uw bank of beursvennootschap. Meestal zal u de effecten daar aan een hogere of lagere prijs kunnen aankopen dan deze op het moment van uitgifte. De prijs van een obligatie begint immers te stijgen of te dalen vanaf de dag dat ze op de beurs wordt verhandeld. De redenen zijn divers zoals de stijging of daling van de marktrente, wijziging kredietwaardigheid emittent, resterende looptijd, schommeling munt, … Het actuarieel rendement evolueert dus omgekeerd evenredig met de prijs van een obligatie. Via onderstaande formule kan u het actuarieel rendement bij benadering in een oogwenk berekenen:

  1. Berekening van het couponrendement: couponrente/prijs obligatie x 100
  2. Bij koersverlies: couponrendement – (verschil/resterende looptijd)
  3. Bij koerswinst: couponrendement + (verschil/resterende looptijd)

Voorbeeld
Steve koopt op 1 februari 2023 op de secundaire markt een obligatie voor de prijs van € 1.015,50 met een couponrente van 5,30%. De koers noteert aan 101,55% van de nominale waarde. De obligatie werd uitgegeven in 2016 en loopt nog tot 31 januari 2028.

Het couponrendement bedraagt 5,22% (5,30/101,55 x 100). Maar aangezien Steve de obligatie kocht aan een koers boven 100% van de nominale waarde die op vervaldag zal worden uitbetaald, lijdt hij een koersverschil. Hij betaalde immers € 1.015,50 voor de obligatie en krijgt op vervaldag slechts € 1.000,00 terugbetaald. Het koersverschil bedraagt hier aldus 1,55%.
Het actuarieel rendement of effectief rendement van de aangekochte obligatie bedraagt bij benadering: 5,22 – (1,55/5) = 4,91%.

Nemen we er onze spreadsheet bij en gieten we bovenstaande gegevens in de financiële formule RENDEMENT, dan bedraagt het correcte resultaat 4,94%.

Meegekochte rente
De rente van een obligatie wordt op een vast tijdstip uitgekeerd. Meestal gebeurt dat op jaarbasis, maar rentebetalingen op kwartaalbasis zijn zeker geen uitzonderlijk fenomeen. Vooral voor gepensioneerden die een regelmatig inkomen bovenop hun pensioen wensen te ontvangen, kan dit een interessante optie zijn.

Indien u de obligatie aankoopt op de secundaire markt, dan is er meestal reeds een zekere termijn verstreken tussen de laatste uitbetaalde coupon en de volgende. Deze “misgelopen” rente bij de verkoper wordt verrekend en toegevoegd bij de aankoopprijs zodat de verkoper alsnog, zij het indirect, deze verlopen rente krijgt uitbetaald. De koper van de obligatie ontvangt dan op vervaldag van de coupon het volledige bedrag aan rente uitgekeerd. Hou hier dus zeker rekening mee indien u een bepaald maximumbedrag voorziet om te beleggen.

Wie interesse heeft in obligaties moet zeker eens een kijkje nemen op de website www.oblis.be. Naast de emittent worden op een heel overzichtelijke manier de couponrente, kredietwaardigheid en het effectieve rendement weergegeven.

Auteur: Bart Vermoesen (20 januari 2023)