“…is een veelvoorkomende fout bij mensen”, schreef Niccolo Machiavelli ooit in Il Principe, daarmee doelend op de inherente menselijke neiging om zich niet voor te bereiden op toekomstige tegenslagen wanneer alles op heden meezit. Die plotse tegenslag kan ook u te beurt vallen. Laten we meteen met de deur in huis vallen: hoe zit het met uw zorgvolmacht?
Wat is een zorgvolmacht vraagt u? Dat is in feite een soort “levenstestament” waarmee u één of meerdere personen als lasthebber kan aanduiden die beslissingen kunnen nemen over uw vermogen wanneer u dat zelf niet meer zou kunnen, of met andere woorden wilsonbekwaam zou zijn geworden, bijvoorbeeld door ziekte of een ongeval. Een zorgvolmacht helpt zo o.a. te voorkomen dat uw dierbaren langs de vrederechter moet passeren om de aanstelling van een bewindvoerder te vragen. De zaken die u in een zorgvolmacht kan regelen? Die zijn zeer uiteenlopend, gaande van persoonsgebonden aangelegenheden (zoals bijvoorbeeld de keuze van de latere verblijfplaats, het verhuizen naar een woonzorgcentrum…) tot het beheren van uw patrimonium, met zelfs de mogelijkheid om aan successieplanning te doen volgens de modaliteiten die u vooraf vastlegt. Zo zou u in uw zorgvolmacht o.a. kunnen vastleggen wat, hoeveel en aan wie er geschonken mag worden (wat fiscaal veelal een pak voordeliger is dan het te moeten erven bij overlijden) en daarbij dan bijvoorbeeld ook als modaliteit kunnen vastleggen dat die schenkingen slechts kunnen gebeuren onder de last om mee in uw levensonderhoud te voorzien, mocht u daar zelf om een of andere reden niet langer toe in staat zijn.
Maar wat nu binnen de context van een (familiale) vennootschap, kan u daarin ook zomaar alles via een zorgvolmacht regelen en zo o.a. ook het stemrecht op de algemene vergaderingen opdragen aan een lasthebber? Hoewel de wettekst ter zake enige ruimte laat voor interpretatie, wordt door het gros van de rechtsleer aanvaard dat dit voor aandeelhouders in een besloten vennootschap (BV) inderdaad mogelijk is en dat u daarmee dus (mits de statuten dit toelaten) aan een lasthebber volmacht kan geven om voor onbepaalde tijd en bij meerdere algemene vergaderingen het stemrecht uit te oefenen. Bij naamloze vennootschappen (NV) daarentegen, zal u als aandeelhouder wat creatiever tewerk moet gaan, gezien een volmacht daar in principe maar voor specifieke vergaderingen of voor een beperkte periode kan gegeven worden. Maar zoals zo vaak geldt, hebben juridische creatievelingen ook hier weer een mouw aan weten te passen. Onder het mom “als Mohammed niet naar de berg komt, dan moet de berg maar naar Mohammed.”
En de creatieve oplossingen waarmee die op de proppen zijn gekomen, die zijn evenzeer uiteenlopend. De meeste gekende daarvan is de (volmacht tot) oprichting en inbreng in een maatschap. Dit is een juridische structuur waarmee u zonder notariële tussenkomst kunt vastleggen dat een door u aangewezen persoon als (opvolgend) zaakvoerder de maatschap kan vertegenwoordigen. Deze (opvolgende) zaakvoerder oefent vervolgens de stemrechten van de in de maatschap ingebrachte aandelen van de familiale vennootschap uit. Een andere oplossing bestaat erin een specifieke volmacht te voorzien waarin volmacht wordt verleend om alle nodige handelingen te stellen en op de algemene vergadering te stemmen voor de omvorming van de vennootschap in een BV. Ingevolge die omvorming zou vervolgens dan wel met een algemene (zorg)volmacht op de algemene vergadering kunnen worden verschenen. Een derde (en wellicht meest creatieve) oplossing bestaat uit het voorzien in een volmacht tot het schenken van het (tijdelijke) vruchtgebruik op de aandelen in uw vennootschap. De aangeduide begunstigde kan dan vervolgens als vruchtgebruiker het stemrecht uitoefenen. Let wel: als vruchtgebruiker zal die begunstigde in principe ook recht hebben op de vruchten (lees: dividenden) van die aandelen. Dit euvel zou dan weer (grotendeels) kunnen worden verholpen door te werken met soorten aandelen en te voorzien in een meervoudig stemrecht voor een beperkter aantal te schenken aandelen (wat zoveel betekent als dat er meer dan één stem per aandeel aan deze aandelen verbonden wordt).
Wat u in ieder geval niet (rechtstreeks) zal kunnen regelen in een zorgvolmacht is het bestuur van uw vennootschap. De benoeming van een bestuurder gebeurt immers op basis van persoonlijke kwaliteiten, wat betekent dat een wilsonbekwame bestuurder zich niet zomaar door een ander kan laten vertegenwoordigen. Een bestuurder kan bovendien ook alleen aan een andere bestuurder een volmacht verlenen, en dat ook alleen voor specifieke vergaderingen, indien de statuten dit toelaten. Maar ook hier valt opnieuw een mouw aan te passen. Zo zou u in de statuten van uw vennootschap een opvolgingsscenario kunnen vastleggen door daarin een zogeheten “opvolgend bestuurder” aan te duiden die aan zet is van zodra u komt te defungeren (door uw wilsonbekwaamheid of uw overlijden). In het geval van een BV zal uw lasthebber bovendien ook simpelweg een (bijzondere) algemene vergadering kunnen bijeenroepen waarin deze namens u als wilsonbekwame aandeelhouder (mee) zal kunnen beslissen om één of meerdere andere perso(o)n(en) of zichzelf aan te stellen als bestuurder.
Afijn, hoe zit het dus met uw zorgvolmacht?
Auteur: Kenneth Van Acker (29 januari 2025)