Ongetwijfeld heeft u tussen Kerst en Oudejaar naarstig uw lijstje met goede voornemens voor 2025 opgesteld en bent u daarbij hopelijk niet vergeten om de komende weken de bescherming van uw vermogen onder de loep te nemen voor het geval u ernstig ziek zou worden of erger nog, ingeval u onverwachts zou komen te overlijden. Ook uw schuldeisers op de nodige afstand houden, vergt alvast de nodige aandacht zodat zij op uw privévermogen geen beslag kunnen leggen. Wij helpen u alvast met uw denkwerk door hieronder een aantal mogelijke pistes en aandachtspunten voor te stellen.
Bescherming tegen uw schuldeisers
Het is zoals een open deur intrappen om te stellen dat u als zelfstandige ondernemer er alles aan moet doen om uw reeds opgebouwd privévermogen te beschermen tegen de schuldeisers van uw onderneming.
U hoeft hiervoor alvast geen ingewikkelde juridische constructies op te zetten. U bent al een heel stuk verder met onderstaande mogelijkheden.
Onderneem via een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
In de praktijk zien we nog te vaak dat activiteiten worden ondergebracht in vennootschappen onder de vorm van een CommV of VOF, zijnde een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid. Schuldeisers van dergelijke vennootschapsvormen kunnen beslag leggen op uw persoonlijk vermogen indien de vennootschap nalaat om haar schulden te betalen. Indien u handelt via een bv (besloten vennootschap) of nv (naamloze vennootschap), zijnde een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, is dat in principe niet het geval en blijft uw privévermogen afgeschermd.
Bij een bv of nv moet u er wel over waken om vooraf goed uw huiswerk te maken bij de oprichting ervan via het opstellen van een zeer goed onderbouwd financieel plan. Zoniet kunnen schuldeisers alsnog uw privévermogen aanslaan indien zou blijken dat het ingebrachte vermogen bij de oprichting onvoldoende was om de eerste twee jaren probleemloos door te komen.
Pas op, in bepaalde situaties kan een CommV of VOF toch sterk te overwegen zijn, bijvoorbeeld indien u een vrij risicoloze activiteit uitoefent of indien u niet wenst dat derden of medewerkers enigszins zicht krijgen op uw opgebouwde rijkdom/verdiensten via uw vennootschap. Dergelijke vennootschappen zijn immers in principe niet verplicht om een externe jaarrekening te publiceren via de balanscentrale van de Nationale Bank van België wat op zich interessant is indien u discretie hoog in het vaandel draagt.
Uiteraard dient u er tevens over te waken om geen grove fouten te maken als bestuurder. Een bv of nv beschermt u immers niet mocht u als mandataris uw taak niet naar behoren vervullen en een zware bestuursfout plegen. Al is dat natuurlijk niet altijd even eenvoudig voor schuldeisers om aan te tonen dat u bepaalde beslissingen of daden heeft genomen die een normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurder niet zou nemen in dezelfde omstandigheden.
Nieuw sedert 2025 is dat benadeelde partijen – in het kader van de immuniteit van de uitvoeringsagent – rechtstreeks een buitencontractuele vordering kunnen instellen tegen u als bestuurder. Zorg dus dat uw contracten met klanten in die zin worden aangepast.
Het is tevens van belang om schulden inzake sociale zekerheid en bedrijfsvoorheffing/btw tijdig te betalen aangezien er een wettelijk vermoeden van aansprakelijkheid bestaat en de overheid u persoonlijk voor de betaling ervan kan aanspreken.
Let er uiteraard ook op om u persoonlijk borg te stellen voor kredieten die uw vennootschap afsluit. De bescherming via een bv of nv wordt immers uitgehold indien u zich met uw hele hebben en houden borg stelt ten gunste van uw bank.
Laat een verklaring van niet-beslagbaarheid m.b.t. de gezinswoning opstellen bij de notaris
U wenst ongetwijfeld als ondernemer niet met al uw bezittingen op straat te worden gezet door uw schuldeiser(s). Een verklaring van niet-beslagbaarheid van de gezinswoning kan hiertoe een oplossing zijn. Zeker voor ondernemers die hun activiteiten uitoefenen door middel van een eenmanszaak, CommV of VOF lijkt ons dit een absolute must. Door een dergelijke verklaring blijft uw gezinswoning in principe uit handen van uw schuldeisers. Uiteraard geldt dit enkel voor beroepsschulden die zijn ontstaan na het laten opstellen van voormelde verklaring. Deze verklaring biedt geen bescherming tegen gemengde schulden (schulden die verband houden met zowel uw privé- als beroepsactiviteit).
Huw onder het stelsel van scheiding van goederen
Of huwen al dan niet een goed idee is, laten we hier even in het midden. Maar wenst u toch in het huwelijksbootje te stappen, dan raden we u als zelfstandige aan om te opteren voor het stelsel van scheiding van goederen (of wijzig uw huidig huwelijksstelsel naar dat stelsel). In dat geval worden er immers twee vermogens gevormd en kunnen schuldeisers enkel uw deel ervan aanspreken en niet dat van uw huwelijkspartner mocht het uiteindelijk toch mislopen met uw zelfstandige activiteit en schuldeisers toch zouden doorbreken naar uw persoonlijk vermogen.
De keerzijde van de medaille is dat een zuiver stelsel van scheiding van goederen aan de basis kan liggen van ongelijkheid tussen beide echtgenoten. Zeker wanneer één van hen zijn of haar carrière terugschroeft om meer tijd te besteden aan de opvoeding van hun kroost of nog, wanneer uw huwelijkspartner zo lief is om u gratis te mee helpen in uw zaak.
Dit euvel kan verholpen worden door een verrekenbeding of een rechterlijke billijkheidscorrectie in te lassen in het huwelijkscontract voor het geval het tot een echtscheiding zou komen.
Bescherming tegen ziekte of overlijden
Naast de gebruikelijke aansprakelijkheidsverzekeringen (inzake beroeps-, bedrijfs- en bestuurdersaansprakelijkheid) overweegt u bij voorkeur ook de volgende verzekeringen af te sluiten teneinde u te beschermen tegen mogelijk lichamelijk onheil.
Bedrijfsleidersverzekering
In de praktijk bestaan er bij de verzekeringsmaatschappijen heel wat formules teneinde u te verzekeren tegen ziekte of ongeval. Het principe bestaat erin dat uw vennootschap een premie betaalt (die fiscaal aftrekbaar is) en uw vennootschap een vergoeding ontvangt (die belastbaar is) mocht u ziek of invalide worden. Die premie wordt meestal gebaseerd op de omzet of brutomarge die uw vennootschap realiseert. Wordt u ziek of invalide, dan zal uw vennootschap uw bezoldiging met de ontvangen gelden kunnen blijven uitbetalen of kan u deze vergoedingen onder de vorm van een dividend aan u privé uitkeren indien u dat fiscaal voordeliger zou uitkomen.
Verzekering gewaarborgd inkomen
Ook hier bestaan in de praktijk verschillende formules die u toelaten om een polis op maat af te sluiten bij een verzekeringmaatschappij. U kan dergelijke polis afsluiten via uw vennootschap met als begunstigde uzelf wat als gevolg heeft dat de verzekeringsmaatschappij na een bepaalde termijn (meestal één maand) aan u privé een rente zal uitkeren teneinde uw privé-uitgaven verder te kunnen bekostigen. Het voordeel in vergelijking met een omzetverzekering is dat u in dergelijk geval uw vennootschap kan ontbinden indien u nooit meer aan de slag zou kunnen gaan.
Hospitalisatieverzekering
Dergelijke verzekering is onmisbaar als zelfstandige. Deze polis kan u tevens afsluiten via uw vennootschap met als gevolg dat u de premies niet meer privé hoeft te betalen. Keerzijde van de medaille is dat de premies niet aftrekbaar zijn in uw vennootschap, maar per saldo blijft dit veel voordeliger. Zorg voor voldoende dekkingen en zo weinig mogelijk uitsluitingen en denk eraan om uw volledige gezin aan te sluiten via de bedrijfspolis. Dergelijke verzekeringen zijn meestal een flink stuk duurder dan de hospitalisatieverzekering die wordt aangeboden door uw ziekenfonds maar daartegenover staan vaak uitgebreidere dekkingen en uitkeringen.
Successieverzekering
Bent u nog te jong (of voelt u zich nog te jong) om te schenken maar wenst u het zekere voor het onzekere te nemen, dan kan u ter vermijding van een financiële aderlating tijd kopen door een successieverzekering af te sluiten. Dergelijke verzekering biedt u de mogelijkheid om het risico van de te betalen erfbelasting (27% boven het vererfde deel van € 250.000,00) af te dekken. Schat bij het afsluiten van de polis goed in hoeveel de te betalen erfbelasting zal bedragen zodat u zich alvast voor een voldoende hoog bedrag verzekert. En zelfs liefst iets meer teneinde rekening te houden met de eventuele verdere aangroei van uw vermogen de komende jaren. Wij raden steeds aan om vooraf een vermogensbalans op te stellen en zo uw vermogen in kaart te brengen en alvast een berekening te (laten) maken van hoeveel erfbelasting uw erfgenamen zouden betalen indien u onverwachts het tijdige voor het eeuwige zou inruilen. Uiteraard is dit maar een tijdelijke oplossing alvorens effectief over te gaan tot de schenking van uw vennootschap, onroerend goed, … aan uw naasten of aan derden.
Uiteraard zijn er nog andere mogelijkheden om uw vermogen te beschermen. Denk daarbij aan een herroepbare schenking tussen echtgenoten of een boemerangschenking (schenking waarbij u een bepaald vermogen schenkt onder de ontbindende voorwaarde dat u op een bepaald ogenblik nog zelf in leven bent). Voor de iets grotere vermogens (> € 5.000.000,00 à € 10.000.000,00) denken we bijvoorbeeld aan een maatschap die heel wat interessante mogelijkheden kan bieden inzake beheer en overdracht van uw vermogen naar de volgende generatie mocht u niet beschikken over een topholding die de rol van spaarpot kan spelen. Of via de eenvoudige schenking van de blote eigendom van de aandelen van uw vennootschap kan u ook reeds een heel eind komen. Vergeet zeker ook geen werk te maken van een zorgvolmacht. Ook al bent u maar net gestart als ondernemer. Dit is een document dat iedere ondernemer sowieso moreel verplicht zou moeten laten opstellen.
Roep bij bovenstaande mogelijkheden zeker steeds advies in van specialisten, om te beginnen bijvoorbeeld met ons als uw accountant en dit in samenspraak met uw verzekeringsmakelaar. Alles hangt immers af van uw persoonlijke gezinssituatie en uw persoonlijke wensen.
Bovendien raden we aan om uw verzekeringen en andere beschermingsmaatregelen regelmatig tegen het licht te houden. Uw gezinssituatie, samenstelling van uw vermogen, … kunnen immers in de loop der jaren aanzienlijk wijzigen …
Auteur: Bart Vermoesen (7 januari 2025)