Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad – de raadsheren van ons aller Hof van Cassatie hebben er maar liefst een dikke drie jaar over gedaan – maar eindelijk schept het Hof duidelijkheid omtrent de vraag of een verlenging van een vruchtgebruik onderworpen is aan het verkooprecht. Voor zij met een korte attentiespanne: het antwoord is neen.
Zij met een iets langere attentiespanne stellen zich wellicht de vraag: hoe in godshemelsnaam zou een verlenging van een vruchtgebruik nu überhaupt onderworpen kunnen zijn aan het verkooprecht? Er wordt toch helemaal geen vruchtgebruik overgedragen of gevestigd? Wees gerust: die fiscaal-juridische verontwaardiging is breed gedragen.
Welnu, wat hadden enkele pientere dames en heren bij VLABEL bedacht: bij de oorspronkelijke gesplitste aankoop door de vruchtgebruiker en de blote eigenaar wordt het vruchtgebruik gevestigd door de oorspronkelijke verkoper van het onroerend goed, daar waar die bij de verlenging van het vruchtgebruik wordt gevestigd door de blote eigenaar. Dus concludeerde VLABEL dat de verlenging wel een overdragende dan wel vestigende handeling is en bijgevolg dan ook het verkooprecht verschuldigd is.
U voelt het al: die redenering komt nogal gekunsteld over. Het overdragen van vruchtgebruik veronderstelt immers dat dit zakelijk recht op het moment van de overdracht aan die overdrager toebehoort, wat niet het geval is, en de vestiging van vruchtgebruik veronderstelt dat er een zakelijk recht wordt gecreëerd dat vooraf nog niet bestond, wat evenmin het geval is.
Met dus als gevolg dat die gekunstelde redenering eerder al werd afgewezen door het Hof van Beroep te Gent en nu dus ook door het hoogste rechtscollege. Wat aanvoelt als pure logica en eerder al veelvuldig en nagenoeg unisono in de rechtsleer werd verkondigd (een enkele deviant daargelaten), zien we nu dus ook bevestigd in het arrest van het Hof van Cassatie: “Een overeenkomst tot verlenging van vruchtgebruik wijzigt enkel de duurtijd van het oorspronkelijke vruchtgebruik en heeft aldus geen bijkomende overdracht van een zakelijk recht tot gevolg.”
Of met andere woorden: bij de registratie van een verlenging van een vruchtgebruik zal voortaan slechts het algemeen vast recht van € 50,00 verschuldigd zijn en dus niet het verkooprecht van (in principe) 12%.
Kenneth Van Acker (20 februari 2025)